Fakty i mity o smogu
Wokół smogu narosło wiele mitów, przekazywanych z ust do ust, rozpowiadanych na ulicach i w domach. Faktem jest, że smog w okresie jesienno-zimowym nas truje i odbiera nam zdrowie.
Bardzo często możemy się spotkać z mylnymi opiniami na temat smogu, przyczyn jego powstawania itd. Często są to opinie rozpowszechniane przez osoby, które bagatelizują problem smogu albo jest to temat dla nich niewygodny (np. władze). Jedną z takich opinii jest mówienie, że za smog odpowiadają przede wszystkim spaliny samochodowe i palenie śmieci - bardzo dobre wyjaśnienie dla władz, bo w takim przypadku (twierdzą), że niewiele mogą zrobić - faktem jest, że to szkodliwe zjawiska (też trzeba je eliminować), ale za złą jakość powietrza odpowiada przede wszystkim tzw. niska emisja (palenie złej jakości węgla i drewna w niskiej jakości kotłach).
Poniżej przedstawiamy kilka mitów i faktów związanych ze smogiem w Polsce.
Palenie drewnem nie powoduje smogu, a kominki są ekologicznym źródłem ciepła – MIT
FAKT: Palenie drewna, mimo że jest ono naturalnym paliwem, powoduje dużą emisję rakotwórczego benzoapirenu i dużą emisję pyłów. Dodatkowo trzeba dodać, że nie ma tu znaczenia, czy drewno jest mokre, czy suche, choć oczywiście powinno być leżakowane kilka lat, zanim nada się do kominka. Np. w województwie mazowieckim w 2020 roku wprowadzono zakaz palenia w kominkach w dni o wysokim stężeniu (pyłów zawieszonych) smogu.
Główną przyczyną smogu jest palenie śmieci – MIT
FAKT: Oczywiście, palenie śmieci jest szkodliwe, z ich spalania powstaje wiele trujących związków, jednak to nie jest główna przyczyna. Największym problemem jest tzw. niska emisja, czyli dym z domów ogrzewanych złej jakości paliwem (węgiel, drewno) do tego w piecach najczęściej pozaklasowych.
Smog istnieje od dawna i nikt nie umierał – MIT
FAKT: W czasie wysokich stężeń smogu umiera znacznie więcej ludzi, niż w dni, w których smogu nie ma. Dowodzą tego badania naukowe, przeprowadzane na ogromnych populacjach. „Z najnowszych analiz specjalistów ze Śląskiego Centrum Chorób Serca i Śląskiego Uniwersytetu Medycznego wynika, że stężenia zanieczyszczeń na poziomie alarmu smogowego oznaczają ok. 8 proc. zgonów więcej niż zwykle w wyniku chorób sercowo-naczyniowych. O 12 proc. zwiększa się ilość pacjentów z zawałem serca. Zwiększona śmiertelność utrzymuje się też przez kilkanaście dni po epizodzie smogowym. Co może wydawać się zaskakujące, większość zgonów w wyniku smogu wiąże się właśnie z chorobami układu krążenia (2/3), a mniejszość (1/3) z chorobami układu oddechowego” (https://www.tygodnikpowszechny.pl/fakty-i-mity-o-polskim-smogu-146269).
Ekogroszek jest ekologiczny – MIT
FAKT: Ekogroszek absolutnie nie jest ekologicznym produktem. Powstaje na bazie węgla kamiennego o niskiej zawartości popiołu i siarki, ale wysokiej wartości opałowej. Przedrostek „eko” to tylko nazwa handlowa produktu, który z ochroną środowiska nie ma nic wspólnego, choć podczas spalania w odpowiednich piecach na pewno powoduje niższą emisję szkodliwych pyłów, w porównaniu z tzw. piecami zasypowymi. Jeżeli już decydujemy się na używanie ekogroszku, to pamiętajmy, że ogromne znaczenie dla środowiska ma jego jakość. Jest wiele podejrzanie tanich ekogroszków, dlatego warto sprawdzić, czy dany produkt posiada certyfikat i przeszedł testy laboratoryjne.
Za smog odpowiedzialne są przede wszystkim stare diesle – MIT
FAKT: Za smog w Polsce odpowiada przede wszystkim niska emisji, czyli dym z kominów. Z opublikowanego przez NIK raportu z kontroli powietrza w Polsce wynika jednoznacznie, że zanieczyszczenia komunikacyjne to 5,4-7% odpowiedzialności (NIK - OCHRONA POWIETRZA PRZED ZANIECZYSZCZENIAMI).
Smog, który powodują samochody to nie to, co leci z rur wydechowych. Zaledwie 7% pyłów to „dymienie z rur wydechowych”, kilkanaście procent to drobinki z opon i klocków, a około 80% to pylenie wtórne – to, co leży na jezdni, a jadące samochody wzbijają w powietrze (O przyczynach smogu w Warszawie).
Władze robią wiele, by walczyć ze smogiem – MIT
FAKT: Polski rząd od lat unika tematu walki ze smogiem. Alarm smogowy ogłaszany jest dopiero przy kilkuset procentach normy (dla porównania we Francji alarm jest ogłaszany przy 160% przekroczonej normy). A jak powinno być? Władze powinny wspierać OZE i termomodernizację domów, efektywniej wprowadzać uchwały antysmogowe i strefy niskiej emisji komunikacyjnej w największych miastach.
Smog jest niegroźny dla dzieci – MIT
FAKT: Smog jest bardzo szkodliwy głównie dla dzieci i osób starszych. Dzieci nie mają dobrze rozwiniętego układu immunologicznego jak i oddechowego, więc słabiej radzą sobie z zanieczyszczeniem powietrza, do tego szybciej się ruszają i szybciej oddychają, więc przyjmują więcej trujących substancji, niż dorośli, a te źle wpływają na ich rozwój.
Nawet jak jest smog, to ja się nie truję, bo zostaję w domu i nie otwieram okien – MIT
FAKT: Już przy niewielkich przekroczeniach normy smog w szybkim tempie przenika do naszych mieszkań. Niezależnie od tego, na którym piętrze mieszkamy – mamy smog w naszych mieszkaniach nawet przy zamkniętych oknach i wdychamy go. Żeby to łatwo zobrazować można posłużyć się przykładem benzoapirenu, który oprócz tego, że znajduje się w zanieczyszczonym powietrzu, to także w papierosach. Zatem w zależności od rejonu, w jakim żyjemy (nie paląc papierosów) wypalamy ich od 3 do 10 (w Sieradzu ok. 4-5).